Göktürk Kağanlığı
Göktürk Kağanlığı, Orta Asya'nın tarih sahnesinde önemli bir rol oynamış, Türklerin kökenlerini ve tarihini aydınlatan bir Türk devletidir. Göktürk Kağanlığı, 6. yüzyılın başlarında kurulmuş ve 7. yüzyılın sonlarına kadar varlığını sürdürmüştür. Bu süreçte, kağanlık farklı dönemlere ayrılabilir ve birkaç önemli olayı içerir.
| 552-744 | |||||||||||||||||
 Göktürk kağanlığı Kuzeyde Tunguz Halkları ve batısında Sasani İmparatorluğu olmak üzere en geniş sınırları ile | |||||||||||||||||
| Tür | Türk devleti | ||||||||||||||||
| Başkent | Ötüken (Doğu) Suyab (Batı) | ||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Eski Türkçe | ||||||||||||||||
| Resmî din | Tengricilik | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Kağanlık | ||||||||||||||||
| Kağan Yabgu | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Yasama organı | Türk Toyu | ||||||||||||||||
| Kurultay | |||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||
• Toplam | 6.000.000 km2 | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu |  Afganistan Çin Kazakistan Kırgızistan Moğolistan Rusya Tacikistan Türkmenistan Özbekistan | ||||||||||||||||
| Makale serilerinden |
 |
Kökenler ve Kuruluş (6. Yüzyılın Başları)
Göktürk Kağanlığı, Orta Asya'da yaşayan Türk boylarının bir araya gelmesiyle kurulmuştur. 551 yılında İstemi Kağan tarafından kurulan kağanlık, Göktürklerin en önemli liderlerinden biri olan Bumin Kağan'ın önderliğinde büyümeye başladı. Göktürkler, Asya'nın kuzey ve Orta bölgelerinde yaşadılar ve diğer Türk boylarıyla sık sık mücadele ettiler.
Divan-ı Lügat-it Türk ve Orhun Abideleri
Göktürk Kağanlığı, Türk kültürünün ve yazısının gelişimine büyük katkılar sağladı. Kağanlık döneminde, Türkçe dilinin gelişimine destek olan Divan-ı Lügat-it Türk adlı önemli bir sözlük yazıldı. Ayrıca, Orhun Abideleri olarak bilinen yazıtlar, Göktürk alfabesini kullanarak yazılmıştır ve Türk tarihindeki en eski yazılı belgelerden biridir.
Göktürklerin İmparatorluk Dönemi
Göktürk Kağanlığı, kısa sürede büyük bir imparatorluk haline geldi. Bu dönemde, Göktürkler batıda Hazar Denizi'ne kadar yayıldılar, doğuda Moğolistan'a kadar genişlediler ve çeşitli Türk boylarını bir araya getirerek güçlü bir devlet oluşturdular.
Din ve Kültür
Göktürkler, Şamanizm ve Tengricilik gibi geleneksel Türk inançlarına sahipti. Ancak, kağanlık döneminde Budizm ve Maniheizm gibi yabancı dinler de yayıldı. Bu dönemde Göktürkler, farklı kültürlerden etkilendiler ve kendi kültürlerini geliştirdiler.
İç ve Dış Tehditler
Göktürk Kağanlığı, çeşitli iç ve dış tehditlerle karşı karşıya kaldı. İç tehditler arasında taht kavgaları ve isyanlar yer alıyordu. Dış tehditler arasında Çin, Pers ve Bizans gibi güçlü komşu devletler bulunuyordu. Bu devletlerle diplomatik ilişkiler yoluyla denge sağlamak zorundaydılar.
Göktürklerin Yıkılışı ve Sonu
Göktürk Kağanlığı, 8. yüzyılın başlarında çeşitli faktörlerin etkisiyle zayıflamaya başladı. İç isyanlar, Bizans ile savaşlar ve Çin Tang Hanedanı'nın saldırıları kağanlığın sonunu getirdi. 745 yılında Göktürk Kağanlığı resmi olarak sona erdi.
Etki ve Miras
Göktürklerin mirası, Türk kültürü ve tarihine derin etkiler bıraktı. Türkçe'nin yazılı bir dil olarak gelişmesine katkıda bulundular ve Orta Asya'da Türklerin güçlenmesine zemin hazırladılar. Ayrıca, Göktürklerin yönetim biçimi ve devlet yapısı, sonraki Türk devletlerine ilham kaynağı oldu.
Göktürk Kağanlığı, Türklerin tarihinde önemli bir dönemi temsil eder ve Orta Asya'nın tarihinde kilit bir oyuncu olarak kabul edilir. Bu yazıda verilen bilgiler özet niteliğindedir ve daha fazla detay ve analiz için kaynaklara başvurmanız önerilir.