Emevîler

Emevîler, İslam dünyasının erken dönemlerinde önemli bir Arap halifelik hükümeti ve hanedanıydı. Emevîler, 661-750 yılları arasında Arap İslam İmparatorluğu'nu yönettiler ve bu dönem, İslam tarihindeki ikinci halifelik olarak kabul edilir. Emevîler, İslam'ın genişlemesini büyük ölçüde teşvik ettiler ve İslam dünyasının siyasi, kültürel ve dini açıdan önemli bir dönemi temsil ederler.

Emevîler ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة (Arapça) al-Khilāfah al-ʾUmawīyah
661-750
720 yılında Emevi Hilafeti
Tür	İmparatorluk
Başkent	Şam (661-744) Harran (744-750)
Resmî dil(ler)	Klasik Arapça
Yaygın dil(ler)	Orta Farsça Kıptîce Orta Çağ Yunancası Latince
Resmî din	İslam
Hükûmet	Irsî hilâfet
Halife
• 661-680 I. Muâviye (ilk) • 744-750 II. Mervân (son)
Tarihçe
• Hasan-Muaviye Anlaşması 661 • Abbâsî İhtilâli 750
Yüzölçümü
720	11.100.000 km2
Para birimi	Dinar (altın para) Dirhem (gümüş para) Fils (bakır para)
Öncüller Ardıllar Râşidîn Halifeliği Vizigot Krallığı Afrika Eksarhlığı Ak Hun İmparatorluğu Abbâsîler Endülüs Emevî Devleti Bâvendîler

Kuruluş ve İlk Yıllar

Emevîler, Ebu Süfyan soyundan gelen Ebu Muaviye tarafından kuruldu. Emevîlerin ilk halifesi olan Muaviye bin Ebu Süfyan, 661 yılında halife olarak tahta çıktı ve bu tarih Emevîlerin başlangıcını işaret eder. Öncülü Ebu Bekir, Ömer ve Ali dönemlerindeki halifelerden farklı olarak, Muaviye Emevîlerin saltanatını kalıcı hale getirmeyi başardı.

Emevîler, halifeliğin merkezini Şam'a taşıdılar ve Suriye bölgesini başkentleri olarak seçtiler. Bu, İslam dünyasının siyasi merkezini Kûfe ve Bağdat'tan Şam'a kaydırmanın bir sonucuydu.

Genişleme ve Fetihler

Emevîler dönemi, İslam İmparatorluğu'nun büyük topraklar ele geçirdiği bir dönemi temsil eder. Halife Muaviye'nin liderliğinde İslam İmparatorluğu, İspanya'nın batısından Horasan'a kadar uzanan geniş toprakları ele geçirdi. Bu dönemde İslam dünyası büyük bir nüfus artışı yaşadı ve İslam, bu fetihlerin sonucunda birçok yeni topluluk tarafından kabul edildi.

Emevîler, özellikle İspanya'daki fetihleri ile bilinirler. İspanya'da Müslüman hükümeti kuran Emevîler, bu topraklarda yaklaşık 700 yıl boyunca hüküm sürdüler. Bu dönemde Endülüs Emevîleri olarak da bilinirler ve İslam kültürünün ve medeniyetinin İspanya'da gelişmesine önemli katkılarda bulundular.

Halife Velid ve Abdülmelik

Halife Velid (685-705) dönemi, Emevîlerin güçlendiği bir dönemdi. Halife Velid, İslam İmparatorluğu'nun topraklarını genişletti ve Bağdat'ta Abbas bin Ali liderliğindeki isyancıları bastırdı. Ayrıca Kur'an'ın resmi yazılı metnini standardize etti ve İslam İmparatorluğu'nda birçok kamu projesini başlattı.

Abdülmelik (685-705), Velid'in halefi olarak tahta geçti ve Emevî yönetimini daha da sağlamlaştırdı. Onun döneminde Arapça, İslam dünyasının resmi dil haline geldi ve bu dilde yazılan resmi belgeler ve yazılar yaygınlaştı.

Abbâsîler ve Emevîlerin Yıkılması

Abbâsîler, Emevîlerin iktidarına karşı isyan başlattılar ve 750 yılında Emevîlerin son halifesi olan Merwan bin Muhammed'i öldürerek iktidarı ele geçirdiler. Bu dönemdeki savaş, Emevî hanedanının sonunu işaret eder. Emevîlerin sürgünden dönen birkaç üyesi kaçmayı başardı, ancak büyük bir çoğunluğu öldürüldü.

Emevîlerin Mirası

Emevîler dönemi, İslam dünyasının tarihinde önemli bir dönem olarak kabul edilir. Bu dönemde İslam İmparatorluğu'nun siyasi sınırları genişledi ve İslam kültürü ve medeniyeti zenginleşti. Emevîler, Bağdat, Şam ve Endülüs gibi şehirlerde büyük ölçekli inşaat projeleri başlattılar ve bu şehirler İslam dünyasının kültürel merkezleri haline geldi. Ayrıca, Emevîler döneminde Arapça dilinin önemi ve standartlaşması arttı.

Endülüs Emevîleri, İslam İspanyası'nın önemli bir parçası olarak varlıklarını sürdürdü ve burada İslam kültürü ve bilimi büyük ilerlemeler kaydetti. Bu dönemde, Emevî İspanyası özellikle bilim, tıp, matematik ve felsefe alanlarında büyük başarılar elde etti.

Emevîler, İslam tarihindeki erken dönemlerin ve İslam medeniyetinin gelişiminin önemli bir parçasını temsil ederler ve İslam dünyasının tarihine büyük etkilerde bulundular.