Tarihöncesi İran

Tarihöncesi İran, insanlık tarihinde önemli bir yere sahip olan ve binlerce yıl boyunca çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan bir bölgedir. Bu dönem, genellikle arkeolojik bulgular ve yazılı kaynakların yardımıyla anlaşılmaya çalışılmıştır. İran'ın tarihöncesi dönemi, genellikle Paleolitik Çağ'dan başlar ve İran'ın yerli halklarının, göçebe toplulukların ve erken uygarlıkların gelişimiyle devam eder.

Paleolitik Çağ (MÖ 2.6 milyon - MÖ 10.000)

İran'ın tarihöncesi dönemi, Paleolitik Çağ'da başlar. Bu dönemde, insanlar avcı-toplayıcı topluluklar halinde yaşamış ve arazinin geniş bölgelerinde hareket etmişlerdir. İran'ın çeşitli bölgelerinde bulunan arkeolojik sitler, bu döneme ait taş aletler, mağara resimleri ve diğer buluntularla doludur. Bu buluntular, İran'ın eski insan gruplarının varlığına işaret etmektedir.

Neolitik Çağ (MÖ 10.000 - MÖ 4500)

Neolitik Çağ, insanlık tarihinde tarımın ve yerleşik yaşamın başladığı dönemi temsil eder. İran'ın tarihöncesi döneminde, Neolitik Çağ'da bir dizi önemli gelişme yaşanmıştır. İlk tarım toplulukları ve köylerin ortaya çıkmasıyla birlikte, insanlar tarıma dayalı yerleşik hayata geçmişlerdir. İran'ın batısındaki Zagros Dağları eteklerindeki bölgeler, Neolitik dönemde önemli bir yerleşim alanı haline gelmiştir. Bu dönemde, çanak çömlek yapımı ve hayvan evcilleştirme gibi tarım ve hayvancılıkla ilgili teknolojilerin gelişimi de görülmüştür.

Bakır Çağı (MÖ 4500 - MÖ 3000)

İran'ın tarihöncesi döneminde Bakır Çağı, metalurjinin ilk kez kullanıldığı dönemi ifade eder. Bu dönemde, bakırın ve alaşımlarının (bronze gibi) işlenmesiyle birlikte, insanlar metal aletler ve silahlar yapmaya başlamışlardır. Bakır Çağı boyunca, İran'ın farklı bölgelerinde bir dizi erken uygarlık ortaya çıkmıştır. Özellikle Farsça konuşan halklar, bugünkü İran'ın güneyindeki Elam ve Cemdet Nasr gibi bölgelerde yerleşimler kurmuşlardır.

Bronz Çağı (MÖ 3000 - MÖ 1500)

Bronz Çağı, metalurjinin daha gelişmiş bir şekilde kullanıldığı dönemi ifade eder. Bu dönemde, bronzun (bakır ve kalay alaşımı) yaygın olarak kullanılmasıyla birlikte, teknolojik ve kültürel gelişmeler hızlanmıştır. İran'ın tarihöncesi döneminde, bu dönemde Elam ve Orta İran bölgelerinde çeşitli krallıkların kurulduğu bilinmektedir. Bu krallıklar arasında Susa ve Anşan öne çıkmaktadır. Bu dönemdeki yazılı belgeler, bu krallıkların siyasi ve kültürel yaşamına ışık tutmaktadır.

Demir Çağı (MÖ 1500 - MÖ 550)

Demir Çağı, demirin yaygın olarak kullanılmaya başladığı dönemi ifade eder. Bu dönemde, demirin madenciliği ve işlenmesiyle birlikte, metalin kullanımı daha da yaygınlaşmıştır. İran'ın tarihöncesi döneminde, Demir Çağı boyunca çeşitli krallıkların kurulduğu ve çatışmaların yaşandığı bilinmektedir. Özellikle Persler ve Medler gibi kavimlerin bu dönemde güçlenmeye başladığı görülmektedir.