Peştuca
Peştuca, Peştu halkı tarafından konuşulan Doğu İran dil ailesine ait bir dildir. Genellikle Afganistan ve Pakistan'da yaşayan Peştu topluluğu arasında yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, Peştuca, Pakistan'ın Khyber Pakhtunkhwa eyaletinde ve Afganistan'ın kuzey ve doğusunda resmi bir dil olarak kabul edilmiştir. Peştuca konuşan toplulukların yaşadığı bölgelerde, dil sıklıkla evde, okullarda, medyada ve hatta bazı resmi kurumlarda kullanılmaktadır.
| Peştuca | |
|---|---|
| پښتو | |
 | |
| Telaffuz | pax̌tō |
| Bölge | Orta Asya |
| Etnisite | Paştunlar |
| Konuşan sayısı | 54 milyon (2017-2021) |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Arap alfabesi (Peştu alfabesi) |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Afganistan |
| Tanınmış azınlık dili |  Pakistan |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | ps |
| ISO 639-2 | pus |
| ISO 639-3 | pus |
 Peştunca konuşulan yerler. | |
Peştuca, Hint-Avrupa dil ailesinden değil, Doğu İran dilleri alt grubuna ait bir dildir. Bu nedenle, Hint-Avrupa dilleri olan Farsça veya Urdu gibi dillere benzerlik göstermez. Aksine, Peştuca, Persçe veya Arapça gibi dillerden daha çok Tacikçe veya Özbekçe gibi Doğu İran dillerine benzerlik gösterir.
Peştuca, Arap harfleriyle yazılan bir alfabeye sahiptir. Ancak, yazı dilindeki bazı sesleri ifade etmek için ek harfler kullanılır. Örneğin, Peştuca'da /p/ ve /g/ gibi sesleri ifade etmek için Arap alfabesindeki standart harfler kullanılmaz; bunun yerine, bu sesleri ifade etmek için ek harfler eklenir.
Peştuca, zengin bir edebiyat geleneğine sahiptir. Nazım ve nesirde önemli eserler üretilmiştir. Özellikle, Peştuca şiir geleneği oldukça zengindir ve birçok ünlü şair Peştuca yazmıştır. Şiirler genellikle aşk, doğa ve toplumsal konuları işler.
Peştuca, tarih boyunca birçok yabancı etkiden etkilenmiştir. Özellikle, İslam'ın yayılması ve Moğol istilaları gibi olaylar, Peştuca diline ve kültürüne derin etkiler bırakmıştır. Bu nedenle, Peştuca'da birçok Arapça ve Farsça kelime bulunmaktadır. Ayrıca, Peştu halkı, Hint-Avrupa dilleri konuşan komşularıyla olan etkileşimlerinden de etkilenmiştir.
Peştuca, geleneksel olarak sözlü bir kültürde yaşamıştır. Özellikle, Peştuca hikayeler ve atasözleri, kültürel miraslarını aktarmak için önemli bir araç olmuştur. Bugün bile, Peştuca konuşulan topluluklar arasında, sözlü gelenekler sıkı bir şekilde sürdürülmektedir.
Peştuca, modern çağda da önemini korumaktadır. Afganistan ve Pakistan'da, Peştuca dilinde televizyon programları, radyo yayınları ve gazeteler mevcuttur. Ayrıca, Peştuca eğitim veren okullar ve üniversiteler de bulunmaktadır. Ancak, Peştuca'nın resmi dil olarak kabul edilmesi ve kullanımı konusunda hala bazı tartışmalar bulunmaktadır.