Gini katsayısı
Gini katsayısı, ekonomi, istatistik ve sosyal bilimlerde kullanılan bir ölçüttür ve gelir dağılımının eşitsizliğini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılan bir araçtır. Gini katsayısı, bir ülkenin veya bölgenin gelir dağılımının ne kadar eşitsiz veya eşit olduğunu ölçmek için kullanılan bir istatistiksel ölçüdür.
Bu katsayı, genellikle 0 ile 1 arasında bir değer alır, 0 tam bir eşitlik (herkesin aynı gelire sahip olduğu) durumunu, 1 ise tam bir eşitsizlik (bir kişinin tüm gelire sahip olduğu) durumunu temsil eder.
Gini katsayısı, İtalyan istatistikçi Corrado Gini tarafından geliştirilmiştir ve 1912 yılında yayımlanan "Variabilità e Mutabilità" adlı eserinde tanıtılmıştır. Gini katsayısı, bir Lorenz eğrisi yardımıyla hesaplanır. Lorenz eğrisi, toplam gelirin birikimli yüzde ile nüfusun birikimli yüzdesi arasındaki ilişkiyi gösteren bir grafiktir. Eğer bir ülkede gelir dağılımı tamamen eşit olsaydı, Lorenz eğrisi 45 derecelik bir doğru olurdu. Ancak gerçekte, gelir genellikle eşit değildir ve Lorenz eğrisi, bu eşitsizliği göstermek için genellikle yukarı doğru kavislidir. Gini katsayısı, bu eğrinin altında kalan alanın, toplam alanın ne kadarının olduğunu ifade eder.
Gini katsayısının hesaplanması için birkaç farklı yöntem vardır. En yaygın kullanılan yöntemler arasında dengeli panel veri setleri kullanarak hesaplanan "hanehalkı gelir ve tüketim anketlerinden" elde edilen veriler üzerinden yapılan hesaplama ve ulusal gelir dağılımı tahminleri gibi büyük ölçekli veri toplama yöntemleri bulunmaktadır.
Gini katsayısının yorumlanması oldukça basittir. 0 ile 1 arasında bir değer alırken, 0'a yaklaşan değerler gelir dağılımının daha eşit olduğunu gösterirken, 1'e yaklaşan değerler daha eşitsiz bir gelir dağılımını temsil eder. Örneğin, bir ülkenin Gini katsayısı 0.25 ise, bu ülkede gelir dağılımı oldukça eşitken, 0.70 gibi daha yüksek bir Gini katsayısı, daha eşitsiz bir gelir dağılımını işaret eder.
Gini katsayısı, gelir dağılımı eşitsizliğini değerlendirmek için yaygın olarak kullanılsa da, bazı eleştirilere de maruz kalmaktadır. Örneğin, Gini katsayısı, yalnızca gelir dağılımını göz önünde bulundururken diğer faktörleri dikkate almaz. Bir ülkedeki gelir eşitsizliği, sadece gelir dağılımıyla değil, aynı zamanda sosyal hizmetlerin erişimi, eğitim seviyesi, işsizlik oranları ve diğer faktörlerle de ilişkilidir. Dolayısıyla, Gini katsayısı, gelir eşitsizliği hakkında tam bir resim sunmak için yeterli olmayabilir.
Bununla birlikte, Gini katsayısı hala önemli bir araç olarak kabul edilir ve dünya genelinde gelir dağılımı eşitsizliğini ölçmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle ekonomi politikası oluşturucuları ve sosyal bilimciler için, bir ülkenin veya bölgenin gelir dağılımını anlamak ve geliştirmek için önemli bir araçtır.