Fasulye
Fasulye, Fabaceae (baklagiller) familyasından Phaseolus cinsine ait bitkilerin genel adıdır. Yenilebilir tohumları ve yeşil, sarı veya mor renkli baklagilleriyle bilinirler. Fasulye, dünya genelinde yaygın olarak tüketilen ve tarımı yapılan önemli bir besin kaynağıdır.
| Fasulye | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Phaseolus vulgaris
L. |
| Fasulye | |
|---|---|
| Besin değeri | |
| Enerji 0 kJ (0 kcal) | |
| Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır. |
Botanik Özellikler
Fasulye bitkisi, genellikle bir yıllık bir bitki olup, dikine büyüyen çalımsı gövdeleri ve üçgen şeklindeki yeşil yapraklarıyla tanınır. Baklagilleri, genellikle fasulye meyvesi olarak adlandırılan uzun, silindirik ve etli kapsüller içinde bulunur. Fasulyenin çeşitli türleri vardır, bunlar arasında en yaygın olanları yeşil fasulye, kuru fasulye, bezelye fasulyesi, fasulye filizi ve enginar fasulyesidir.
Tarihçe
Fasulye, Meksika ve Orta Amerika'nın ıslak tropikal bölgelerinden köken alır. Bu bölgelerde binlerce yıldır yetiştirilmektedir. Fasulye, Avrupalılar tarafından Kuzey ve Güney Amerika'ya getirildi ve ardından dünya genelinde yayıldı. Günümüzde, fasulye birçok ülkede önemli bir besin kaynağı ve ticari ürün olarak yetiştirilmektedir.
Besin Değeri
Fasulye, yüksek miktarda protein, lif, vitamin ve mineral içerir. Özellikle B vitaminleri, demir, magnezyum, potasyum ve folat açısından zengindir. Kuru fasulye, protein ihtiyacını karşılamak için özellikle popülerdir vejetaryen ve vegan beslenme için önemli bir kaynaktır. Ayrıca, lif içeriği sindirim sağlığını destekler ve kan şekeri seviyelerini dengelemeye yardımcı olabilir.
Çeşitleri
Fasulyenin birçok farklı çeşidi vardır ve bunlar genellikle renk, büyüklük, şekil ve tat gibi özelliklere göre sınıflandırılır. Yeşil fasulye, taze olarak tüketilen ve genellikle haşlanarak, kavrularak veya buharda pişirilerek hazırlanan en yaygın çeşittir. Kuru fasulye, çeşitli yemeklerde kullanılan ve önceden ıslatılarak pişirilen bir başka popüler çeşittir. Diğer türler arasında bezelye fasulyesi, barbunya fasulyesi, pinto fasulyesi, siyah fasulye ve kidney fasulyesi bulunmaktadır.
Yetiştirilmesi
Fasulye, ılıman iklimlerde yetişir ve iyi drene edilmiş topraklarda en iyi şekilde büyür. Direkt güneş ışığı ve düzenli sulama gerektirir. Fasulye, tohumları doğrudan bahçeye ekilerek veya önceden fidelerin yetiştirilmesi suretiyle yetiştirilebilir. Bazı çeşitler tırmanıcıdır ve desteklenmesi gerekebilir.
Kullanım Alanları
Fasulye, çeşitli yemeklerde kullanılabilir. Yeşil fasulye, genellikle salatalarda, çorbalarda, wok yemeklerinde ve yan yemeklerde kullanılır. Kuru fasulye, chili con carne, fasulye çorbası, fasulye pilavı gibi yemeklerin temel malzemelerinden biridir. Ayrıca, fasulye ezmesi ve fasulye salatası gibi tariflerde de kullanılır.
Sağlık Faydaları
Fasulye, sağlıklı bir diyetin önemli bir parçası olarak kabul edilir. Yüksek lif içeriği sindirim sağlığını destekler ve tokluk hissini artırarak kilo kontrolüne yardımcı olabilir. Protein ve lif kombinasyonu kan şekerinin dengelenmesine ve kalp-damar hastalıkları riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Ayrıca, folat içeriği hamilelikte sağlıklı bir fetal gelişim için önemlidir.
Kültürel ve Ticari Önem
Fasulye, birçok kültürde önemli bir besin kaynağıdır ve geleneksel yemeklerin bir parçasıdır. Özellikle Latin Amerika, Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Asya'nın birçok bölgesinde popülerdir. Ticari olarak, fasulye dünya genelinde önemli bir ticaret ürünüdür ve birçok ülkenin tarım ekonomisinde önemli bir rol oynar.
Mutfak Kültüründe Yeri
Fasulye, dünya genelinde birçok mutfakta önemli bir rol oynar. Özellikle Meksika mutfağında fasulye, temel bir malzeme olarak kabul edilir ve birçok ünlü yemeğin ana bileşenlerinden biridir. Ayrıca, İtalyan, Hint, Orta Doğu ve Amerikan mutfaklarında da sıkça kullanılır.
Ticari Tarım ve Pazarlama
Fasulye, dünya genelinde ticari olarak büyük ölçekli olarak yetiştirilen ve pazarlanan bir üründür. Özellikle kuru fasulye ticareti, birçok ülkenin tarım ekonomisi için önemli bir gelir kaynağıdır. Fasulye, taze, dondurulmuş, konserve veya kurutulmuş olarak tüketiciye sunulabilir.
Fasulye, besleyici ve çok yönlü bir besin kaynağıdır. Hem taze hem de kuru olarak tüketilebilir ve birçok farklı yemekte kullanılabilir. Sağlık için birçok faydası bulunur ve dünya genelinde birçok kültürde önemli bir yer tutar.