Bezelye
Bezelye, Pisum sativum adı verilen bir bitkinin meyvesi olan ve genellikle yeşil, sarı veya mor renkte olan küçük yuvarlak tanelerdir. Bezelye, baklagiller familyasına aittir ve besleyici değeri yüksek bir sebzedir. Hem taze hem de kurutulmuş formda tüketilebilir ve dünya genelinde birçok farklı kültürde popülerdir.
| Bezelye | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
Pisum sativum
Linnaeus |
| Bezelye | |
|---|---|
 Bezelye | |
| Besin değeri | |
| Enerji 0 kJ (0 kcal) | |
| Oranlar yetişkinler için alınması önerilen oranlardır. |
Botanik Özellikler
Bezelye bitkisi, genellikle küçük beyaz çiçekler üreten bir çalıdır. Bu çiçekler olgunlaştığında, meyve olarak adlandırılan bakla içerisindeki bezelye taneleri gelişir. Bezelye taneleri genellikle yuvarlak, düz ve yeşil renklidir, ancak bazı çeşitlerde sarı veya mor renkte olabilir.
Tarihçe
Bezelye, binlerce yıldır insanlar tarafından tüketilen bir sebze türüdür. Antik dönemlerden beri Orta Doğu ve Akdeniz bölgesinde yetiştirilmiştir. Bezelye, eski Mısır ve Roma kültürlerinde önemli bir besin kaynağıydı. Daha sonra Avrupa'ya ve diğer bölgelere yayılmıştır.
Besin Değeri
Bezelye, yüksek miktarda protein, lif, vitamin ve mineral içerir. Özellikle C vitamini, K vitamini, demir, folat, potasyum ve magnezyum bakımından zengindir. Lif içeriği sindirim sağlığını desteklerken, protein kas gelişimini teşvik eder.
Çeşitler
Bezelye, genellikle iki ana kategoride sınıflandırılır: tatlı bezelye ve sert bezelye. Tatlı bezelye, taze olarak tüketilen ve genellikle kabuklarıyla birlikte yenilen bezelye türüdür. Sert bezelye ise daha büyük ve sert kabuklara sahiptir ve genellikle kurutulmuş olarak tüketilir.
Kullanım Alanları
Bezelye, çeşitli yemeklerde kullanılabilir. Genellikle çiğ olarak salatalarda veya pişirilerek yemeklerde kullanılır. Bezelye çorbası, bezelye püresi, bezelye pilavı, bezelye salatası ve wok yemekleri gibi birçok tarifte kullanılabilir. Ayrıca, kurutulmuş bezelye çorbalarında ve yahnilerde de sıkça kullanılır.
Yetiştirme Koşulları
Bezelye, serin iklimlerde ve iyi drenajlı topraklarda iyi büyür. Genellikle ilkbahar veya sonbahar mevsimlerinde ekilir. Tohumlar doğrudan toprağa ekilir ve düzenli sulama gerektirir. Bezelye bitkisi genellikle desteksiz büyür, ancak bazı türler sürülmüş desteklere ihtiyaç duyabilir.
Kültürel Önemi
Bezelye, birçok kültürde önemli bir besin kaynağıdır. Özellikle Avrupa mutfağında, bezelye önemli bir yer tutar. Bezelye, İngiliz mutfağının önemli bir bileşenidir ve "fish and chips" gibi geleneksel yemeklerin yanında sıkça servis edilir.
Ticari Önemi
Bezelye, dünya genelinde ticari olarak yetiştirilen ve pazarlanan bir sebze türüdür. Özellikle Avrupa, Amerika Birleşik Devletleri, Asya ve Afrika'nın birçok bölgesinde yaygın olarak tüketilir. Ticarette önemli bir gelir kaynağıdır.
Sağlık Faydaları
Bezelye, sağlık için birçok fayda sağlar. Yüksek lif içeriği sindirim sağlığını destekler ve kabızlık riskini azaltır. Ayrıca, bezelye antioksidanlar bakımından zengindir ve vücuda zararlı serbest radikallere karşı koruma sağlar. Diğer sağlık faydaları arasında kan şekeri kontrolü, kalp sağlığı ve kilo kontrolü yer alır.
Tarifler ve Yemekler
Bezelye, birçok farklı tarifte kullanılabilir. Örneğin, bezelye çorbası, bezelye pilavı, bezelye salatası, bezelye humusu ve bezelye yemeği gibi birçok tarif bulunmaktadır. Ayrıca, kurutulmuş bezelye çorbaları ve yahnilerde de sıkça kullanılır.
Bezelye, besleyici, lezzetli ve çok yönlü bir sebzedir. Dünya genelinde birçok kültürde popülerdir ve birçok farklı tarifte kullanılır. Sağlık açısından birçok faydası bulunur ve ticari olarak önemli bir üründür.