Aksum Krallığı

Aksum Krallığı
መንግሥተ አኵስም
𐩱𐩫𐩪𐩣
Βασιλεία τῶν Ἀξωμιτῶν
Aksum Krallığı መንግሥተ አኵስም; 𐩱𐩫𐩪𐩣; Βασιλεία τῶν Ἀξωμιτῶν
MÖ 150-y. MS 960
	Axumite kralı Ebana'nın sikkesi
	Aksum ve Güney Arabistan'dan 320'ye.
Başkent	Aksum
Yaygın dil(ler)	Geez dili; Sabaca; Yunanca (1. yüzyıldan itibaren);
Resmî din	Kıptî Ortodoks Kilisesi
Hükûmet	Monarşi
Necaşi
• y. 100
• y. 100	Za Haqala (bilinen ilk)
• y. 940	Dil Na'od (son)
Tarihî dönem	Klasik Antik Çağ'dan Erken Orta Çağ'a
• Kuruluşu
• Kuruluşu	MÖ 150
• İslam'ın yayılışı	7. yüzyıl
• Dağılışı	y. MS 960
Yüzölçümü
	2.500.000 km2
Öncüller
	Damot Krallığı
Günümüzdeki durumu	Eritre; Etiyopya; Cibuti; Somali; Sudan; Yemen; Suudi Arabistan;

Aksum Krallığı, Etiyopya'nın kuzeyinde yer alan eski bir krallıktır ve tarih boyunca Doğu Afrika'nın en güçlü krallıklarından biri olarak kabul edilir. Aksum Krallığı, milattan önce 4. yüzyıldan milattan sonra 7. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüş ve bölgenin politik, ekonomik ve kültürel merkezi olmuştur.

Aksum Krallığı'nın Kuruluşu ve Tarihi

Aksum Krallığı'nın kuruluşu ve tarihi, milattan önce 4. yüzyılda MÖ 1. yüzyılda kurulan bir yerleşim yerine dayanmaktadır. Aksum, bugünkü Tigray bölgesinin merkezinde yer almaktadır ve bu bölge, krallığın ilk başkentiydi. Krallık, özellikle Eritre ile Etiyopya'nın kuzey bölgelerini kapsayan geniş bir alanı kontrol etti.

Aksum Krallığı, MÖ 4. yüzyılın sonlarında ve MS 1. yüzyılın başlarında bölgede yükselmeye başladı. Bu dönemde, Aksum hükümeti başta altın ve tuz gibi değerli kaynakları kontrol etmekle birlikte, ticaret yolları üzerindeki kontrolü ele geçirdi. Aksum Krallığı'nın gücü, bölgesel ticaret ve diplomatik ilişkilerle hızla arttı.

Aksum, milattan önce 4. yüzyılın sonlarında Hristiyanlığı benimseyen ilk büyük krallıklardan biri oldu. Bu dönemde Hristiyanlık, krallıkta devlet dini olarak kabul edildi ve bu, Aksum'un kültürel ve dini kimliğini şekillendirdi. Aksum, Etiyopya Ortodoks Kilisesi'nin kuruluşuna katkıda bulundu ve bu kilise Etiyopya'da hala etkili bir din olarak kabul edilmektedir.

Aksum Krallığı'nın Yönetimi

Aksum Krallığı'nın yönetimi, merkezi bir monarşiye dayanıyordu. Krallık, Aksum'un hükümetinin merkezi olduğu büyük ve zengin bir şehir olan Aksum şehrinde yer alıyordu. Krallık, aynı zamanda milattan önce 4. yüzyılda inşa edilen St. Mary of Zion Kilisesi'ne de ev sahipliği yapmaktadır ve bu kilise, Etiyopya'daki en kutsal Hristiyan yerlerinden biridir.

Aksum Krallığı'nın en güçlü yönetici unvanı "Negus" olarak biliniyordu. Negus, krallığın hükümetinin başıydı ve askeri, siyasi ve dini yetkilere sahipti. Krallık dönemindeki en ünlü Neguslardan biri, Kral Ezana (Ezana I) idi. Kral Ezana, Hristiyanlığı kabul etti ve bu dini krallığın resmi dini haline getirdi. Ayrıca Kral Ezana, Aksum Krallığı'nın başkentini dağılıma maruz kalan Aksum şehrinden daha güneyde bulunan Yeha'ya taşıdı.

Aksum Krallığı'nın yönetimi ayrıca rütbeli yetkililerden ve yerel yöneticilerden oluşan bir bürokrasiye dayanıyordu. Krallık, bölgesel yöneticiler tarafından yönetilen farklı vilayetlere bölünmüştü. Bu yöneticiler, krallığın merkezi hükümeti ile bağlantılı çalışıyorlardı.

Aksum Krallığı'nın Ekonomisi

Aksum Krallığı'nın ekonomisi, bölgesel ticaret ve kaynaklara dayanıyordu. Krallık, çeşitli değerli kaynakları kontrol ediyor ve bu kaynakları ulusal ekonomiye entegre ediyordu. İşte Aksum ekonomisinin ana bileşenleri:

1. Altın ve Diğer Değerli Metaller: Aksum, altın madenciliği ve ticareti ile ünlüydü. Altın, bölgenin zenginliğini artıran en önemli değerli metaldi. Ayrıca gümüş, bronz ve diğer değerli metaller de elde ediliyordu.

2. Tuz Üretimi: Tuz, Aksum ekonomisinin temel bir bileşeni ve ihracat ürünüydü. Tuz, yeraltı tuz yataklarından elde edilir ve ticarette önemli bir rol oynardı.

3. Tarım: Aksum'da tarım da önemliydi. Buğday, darı, arpa ve baklagiller yetiştiriliyordu. Ayrıca muz, incir, zeytin ve üzüm gibi meyveler de yetiştirilirdi.

4. Ticaret: Aksum, ticaret yollarının kavşağında yer aldığı için bölgesel ve uluslararası ticaret için ideal bir konumdaydı. Krallık, Hint Okyanusu'ndan gelen gemiler ve Arap ticaret yolları aracılığıyla lüks malların ve diğer ürünlerin ticaretini yapardı. Bunlar arasında baharatlar, mücevherler, ipek ve diğer değerli ürünler bulunuyordu.

Aksum Krallığı'nın Kültürü ve Dil

Aksum Krallığı, zengin bir kültürel mirasa sahipti. Hristiyanlığın kabulü, krallığın kültürel kimliğini önemli ölçüde etkiledi ve dini ritüeller ve sanatlar krallığın yaşamında önemli bir rol oynadı. St. Mary of Zion Kilisesi gibi dini yapılarda sanatsal süslemeler ve freskler bulunuyordu.
Aksum dilinin, Güney Etiyopya dil ailesine ait olduğuna inanılmaktadır. Ancak Aksum dilinin yazılı bir formu günümüze ulaşmamıştır ve dolayısıyla bu dil hakkında çok az bilgi vardır.
Aksum kültürü, taş oymacılığı ve taş binaların inşası da dahil olmak üzere çeşitli sanatsal ifadeleri içeriyordu. Aksum taş direkleri, kraliyet mezarları ve dini yapılar gibi birçok taş yapının kalıntıları günümüze kadar gelmiştir. Bu taş yapılar, Aksum medeniyetinin ustaca taş işçiliğini ve sanatsal yeteneklerini yansıtmaktadır.

Aksum Krallığı'nın Çöküşü ve Sonrası

Aksum Krallığı, 7. yüzyılda çeşitli iç ve dış faktörlerin etkisi altında çöktü. Bu faktörler arasında Müslüman Arapların bölgeye yönelik saldırıları, ticaret yollarının değişmesi, iklim değişiklikleri ve iç çatışmalar yer almaktadır. Aksum Krallığı, çöküşünden sonra Etiyopya'nın kuzeyindeki Tigray bölgesindeki küçük krallıkların kontrolü altına girdi. Ancak Aksum kültürü ve mirası Etiyopya'da hala canlıdır. Etiyopya, Aksum Krallığı'nın tarihini ve mirasını kutlamak için birçok gelenek ve festivale sahiptir. Ayrıca Aksum şehri hala ziyaret edilebilecek önemli bir turistik cazibe merkezidir ve St. Mary of Zion Kilisesi, Hristiyan hacıları için önemli bir yerdir.